Het ontwerp
Hoe het ontwerp tot stand kwam is een prachtig verhaal. Fiona’s oom vocht in de eerste wereldoorlog om Europa te bevrijden. Hij raapte in 1914 glasscherven op in de gebombardeerde Kathedraal van Reims en maakte er thuis een caleidoscoop van. Spelend als kind met dit bijzondere souvenir van een Europese kathedraal leverde Fiona beelden op die zichtbaar zijn in het ontwerp voor Het Grote Raam dat als thema meekreeg: Het licht van de vrijheid.
Elk paneel uniek
Voor Fiona zijn vroege kerkramen voorlopers van de bioscoop, een spannend verhaal verteld in bewegend licht en kleur. Zij greep het thema aan om een kunstwerk te ontwerpen dat een feest is van licht en kleur voor huidige en toekomstige generaties. Als een caleidoscoop is elk paneel een frame uit een verticale filmstrook, mede geïnspireerd door de ritmiek in middeleeuwse kerkramen. Het kleurenschema is als de opkomende zon boven het Noord-Hollandse landschap. Onderin licht, warm-geel en oranje van de opkomende zon met bovenin steeds koelere tinten als de lucht. Digitale ontworpen maar uitgevoerd in eeuwenoude technieken waarbij elk paneel uniek is. Het veranderende spel door de zon zorgt ervoor dat je er urenlang naar kunt kijken.
Glaskleuren op vloer en wanden
Fiona: “De kerk is mooi van licht, geen wonder dat Saenredam deze kerk geschilderd heeft. Elke hemelrichting heeft zijn eigen bijzonderheden. Veel zon vanuit het zuiden en als straks de zon door mijn kunstwerk schijnt zullen de glaskleuren op wanden en vloer verschijnen – prachtig, daar verheug ik mij op.
Mijn ontwerp, gemaakt met de nieuwste digitale beeldtechnologie, wordt uitgevoerd in een eeuwenoude handwerk. Het is een grote eer gevraagd te zijn voor deze opdracht en vind het erg leuk met licht, kleur en beweging/verandering, bezig te zijn. Ik heb veel onderzoek gedaan door zo veel mogelijk kerken te bezoeken en heb ervaren hoe mooi het licht gedurende de dag verandert, hoe de belevenis telkens nieuw en bijzonder is. Ik begrijp goed dat zoiets een sublimerende of zelfs spirituele ervaring kan zijn.”
“Je oog maakt een reis door het raam”
“Men kan glas-in-loodramen in middeleeuwse kerken voorlopers van de bioscoop noemen – een spannend verhaal, verbeeld in licht en kleur dat steeds verandert. Ik wil een kunstwerk maken waar lang naar gekeken kan worden. Als je inzoomt en met je oog verticaal omhoog reist dan zie je dat er van paneel naar paneel beweging en ontwikkeling ontstaat, net als bij het draaien van een caleidoscoop. Elke verticale reeks is als een filmstrook, een serie van stills van een abstracte film. Je oog maakt als het ware een reis door het raam. Een feest van licht en kleur voor nu en toekomstige generaties.”
De keuze voor de kunstenaar
Na richtlijnen te hebben opgesteld hebben we de hulp ingeroepen van externe adviseurs Hendrik Driessen en Bart Rutten. Beiden zijn goed ingevoerd in de hedendaagse beeldende kunst en beschikken over een uitgebreid netwerk in de kunstwereld.
Het was snel duidelijk dat uit de shortlist die onze adviseurs hadden opgesteld Fiona Tan uit Amsterdam onze voorkeur had. Volgens Trouw behoort zij tot de top 5 van hedendaagse Nederlandse kunstenaars. In september 2020 hebben we haar gevraagd een schetsontwerp te maken.
Het oeuvre van Fiona Tan
Naast films, video- en fotowerk is zij vooral bekend om haar ruimtelijke installaties, waarin verkenningen van geheugen, tijd, geschiedenis en de rol van visuele beelden centraal staan. Zij is opgeleid aan de Gerrit Rietveld Academie en Rijksacademie voor Beeldende Kunsten.
Haar kunstwerken zijn de afgelopen 25 jaar over de hele wereld tentoongesteld en zij vertegenwoordigde in 2009 Nederland op de Biënnale van Venetië. Naast solotentoonstellingen in het Guggenheim Museum in Bilbao, het New Museum in New York en musea in Frankfurt en Vancouver is haar werk opgenomen in collecties van Tate Modern, Centre Pompidou, MCA Chicago, het Stedelijk- en Rijksmuseum in Amsterdam.
